dr Michał Bajer

michal.bajer@usz.edu.pl

Wydział Humanistyczny US

Piastów 40B, pokój 110

71-065 Szczecin

Pola badawcze

  • kultura literacka XVII-XVIII w. (historia literatury i historia przekładu; komparatystyka literacka: krążenie tekstów i form literackich w Europie; poetyka historyczna);
  • edycja staropolskich i oświeceniowych przekładów literatury francuskiej;
  • poetyka libretta operowego;
  • wybrane zagadnienia historii książki w kontekście pracy tłumaczy;
  • dwujęzyczność w literaturze oświecenia.

Projekty badawcze

  • Projekt zamawiany na podręcznik akademicki, edycja tekstów źródłowych, pod kierunkiem prof. dr hab. Dobrochny Ratajczakowej (Seria Theatroteka), funkcja: wykonawca merytoryczny, zadanie badawcze: wybór przekład i opracowanie fragmentów siedemnastowiecznych poetyk francuskich.
  • Projekt badawczy zamawiany, PBZ-MNiSW-03/II/2007, Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze Polskiej, realizowany w latach 2008-2011 pod kierunkiem prof. dr hab. Aliny Nowickiej-Jeżowej. Funkcja: Wykonawca merytoryczny, zadanie badawcze: tłumaczenie i komentarz La philosophie morale des stoïquesGuillaume du Vaira.
  • Grant NPRH nr 11H12 0201 81, Libretto operowe w kulturze polskiej oraz jego status w badaniach humanistycznych, marzec 2013-wrzesień 2016, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Funkcja: Wykonawca merytoryczny. Jednostka naukowa: Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Nowicka. Funkcja: wykonawca merytoryczny.
  • Grant NPRH, Projekt nr 11H12011481, Biblioteka Pisarzy Staropolskich, Biblioteka Pisarzy Polskiego Oświecenia – kontynuacja serii wydawniczej i poszukiwanie nowych modeli edycji naukowej, kierownik: prof. dr hab. Tomasz Chachulski, IBL PAN Warszawa. Funkcja: wykonawca merytoryczny
    • zadanie badawcze: edycja krytyczna przekładów Stanisława Morsztyna, edycja w Bibliotece Pisarzy Staropolskich (wydali Michał Bajer i Radosław Rusnak)
    • zadanie badawcze:  edycja krytyczna Erotyków F. D. Kniaźnina w  Bibliotece Pisarzy Polskiego Oświecenia (wydali: Bożena Mazurkowa i Michał Bajer przy współpracy Magdaleny Bejm)
    • konsultacje merytoryczne 2013-2020 (przekłady fragmentów francuskojęzycznych, identyfikacja francuskich pierwowzorów tekstów polskich, będących przekładami)
  • Grant NPRH, Projekt nr 0213/NPRH6/H11/85/2018pt. Słownik polskiej krytyki literackiej 1764 – 1918 (hasła osobowe) pod kierunkiem prof. dr hab. Teresy Kostkiewiczowej. Funkcja: wykonawca merytoryczny. Zadanie badawcze: przygotowanie hasła „Osiński Ludwik (1775-1838)”

Wybrane publikacje naukowe

Książki

Monografia:

  • Michał Bajer, Klasycyzm, przekład, prestiż. Oświeceniowe spolszczenia tragedii Corneillea i Racinea (1740-1830) w perspektywie historycznoliterackiej, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2020, 348 s.

Edycje krytyczne:

  • Stanisław Morsztyn, Hippolit tragedyja jedna z dziesiąci, które wierszem łacińskim napisał Seneka na polskie przetłumaczona, Andromacha, tragedyja z francuskiego przetłumaczona, wydali Michał Bajer, Radosław Rusnak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016 (Seria: Biblioteka Pisarzy Staropolskich, nr 42), 399 s.
  • Jean Chapelain, Hippolyte-Jules Pilet de La Mesnardière, François Hédelin d’Aubignac, Trzy poetyki z czasów Richelieu. Francuski klasycyzm o dramacie, wybór, przekład, opracowanie Michał Bajer, Słowo obraz/terytoria, Gdańsk 2010 (Seria Theatroteka, nr 16), 378 s.

Współredakcja tomów zbiorowych:

  • En quête du bonheur, red. Beata Kędzia-Klebeko, Anna Kricka, Nelli Przybylska, Michał Bajer, Pierre-Frédéric Weber, Wydawnictwo Naukowe USz, Szczecin 2016, 327 s.
  • Croyance – Vérité – Mensonge, red. Beata Kędzia-Klebeko, Michał Bajer, Anna Kricka, Nelli Przybylska, Pierre-Frédéric Weber, Wydawnictwo Naukowe USz, Szczecin 2014, 372 s.

Artykuły w czasopismach naukowych

  • La traduction des descriptions « savantes » de Delille : le troisième chant de « LHomme des champs » en anglais, en italien et en polonais, „Cahiers Roucher-André Chénier” 2020 (38), s. 61-77
  • Les contextes de la traduction. Létablissement de la tradition cornélienne en Pologne au tournant romantique: discours critique, pratiques éditoriales, péritextes, „Actes de Colloques et Journées d’étude du CEREdI” 2020 nr 24 : Appropriations de Corneille, Actes du colloque organisé à l’Université de Rouen en octobre 2014, red. Myriam Dufour-Maître, publications numériques du CEREdI, Rouen 2020, http://publis-shs.univ-rouen.fr/ceredi/index.php?id=836#
  • Metamorfozy Pigmaliona: przekład w serii transformacji tekstu archetypu (Rousseau, Baudouin, Węgierski), „Rocznik Komparatystyczny 2020 (11), s. 121-148 https://wnus.edu.pl/rk/pl/issue/1206/article/19138/
  • La Pitié’ (1803) et La Conversation’ (1812) de Jacques Delille par rapport aux recherches sur la voix humaine et la parole, „Studia Romanica Posnaniensia” 2020 (47/4) : „Décrire la vie et le vivant au XVIIIe -XIXe siècles”, red. Barbara Łuczak, Marta Sukiennicka, 39-52 http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_14746_strop_2020_474_004
  • Tragedia i dwó Stan faktyczny oraz polemiczne użycie stereotypu w historii polskich przekładów Corneillea i Racinea, „Pamiętnik Teatralny” 2018 (4), s. 55-86 https://www.czasopisma.ispan.pl/index.php/pt/article/view/292/201
  • Monolog podsłuchany czy monolog podglądany? Dramaturgie sekretu w „Strasznym dworze” Chęcińskiego-Moniuszki i jej europejskie konteksty, „Ruch Literacki” 2017 (58/2), s. 133-149 https://rl.czasopisma.pan.pl/dlibra/publication/117144/edition/101830/content
  • Paralela Corneille’ i Racine’a w polskiej sztuce przekładu czasu klasycyzmu, „Wiek Oświecenia” 2016, s. 210-225
  • Słowa moich ust będą, ale Greków chcenie’. Reprezentacja poselstwa w III akcie Troas Seneki-Górnickiego, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 2015 (59), s. 5-45 https://apcz.umk.pl/OR/article/view/OiRwP.2015.01/8735 wersja anglojęzyczna:8.1 ‘The Words of My Mouth Shall They Be, Yet the Will of the Greeks’ : a representation of the Diplomatic Mission in Act III of Troas by Łukasz Górnicki (1527-1603), „Odrodzenie i Reformacja w Polse” 2016 (60 Special Issue), s. 221-261 http://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/OR/article/view/OiRwP.2016.SI.07/14410)
  • Ethos królewskiej mówczyni i obraz ciągłości dynastycznej w staropolskim przekładzie tragedii. ‘Troas’ Łukasza Górnickiego według Seneki (1589), „Barok : historia, literatura, sztuka”, 2015 (22/2), s. 49-68
  • Problem spójności tekstu w staropolskim przekładzie tragedii. Stanisław Morsztyn i Andromacha z Racine’a, „Pamiętnik Literacki” 2015 (106/1), s. 99-128 http://rcin.org.pl/Content/64484/WA248_82586_P-I-30_bajer-problem_o.pdf
  • Lustra kró Obraz tragedii w perytekstach staropolskich przekładów Corneille’a i Racine’a, „Teksty Drugie” 2015 (1): „Zwrot sarmacki”, s. 232-252 https://www.rcin.org.pl/Content/62370/WA248_80850_P-I-2524_bajer-lustra_o.pdf
  • „Le patrimoine de la tragédie française en Pologne : les paratexes de la première édition des traductions de Jan Andrzej et Stanisław Morsztyn : circa 1700” w: Narodowe oraz europejskie dziedzictwo kulturowo-literackie w programach nauczania i podręcznikach szkolnych, red. Beata Kędzia-Klebeko, Leszek Jazownik, Brigitte Louichon, Wydawnictwo Naukowe US, Księgarnia Akademicka, Szczecin-Zielona Góra 2014, s. 251-260.
  • Les stratégies d’adaptation de quelques tragédies de Pierre Corneille dans le courant classiciste en Pologne (XVIIIe et XIXe siècles)[1], „Studia Romanica Posnaniensia” 2014 (41/2), s. 125-139 https://pressto.amu.edu.pl/index.php/srp/article/view/614/536
  • Une théorie intraduisible ? La poétique classique française au XXe siècle en Pologne, „Orbis linguarum, 2014 (41), s. 187-197
  • Językowe obrazowanie w klasycystycznej poetyce dramatu na przykładzie „La pratique du théâtre” Francois Hedelina dAubigac (1657) [2], „Terminus” 2014 (33/16/2), s. 451-470 file:///C:/Users/Adrian/AppData/Local/Temp/4-Bajer.pdf
  • U źródeł stereotypu: dramaturgiczna wartość włoskich librett operowych w ocenie paryskich krytyków z lat 1820-1840, „Res Facta Nova” 2014, s. 275-288 http://www.resfactanova.pl/pliki/archiwum/numer_24/RFN15%20Michal%20Bajer.pdf
  • Balladowość w przekładzie libretta opery romantycznej. Partie narracyjne w ‘Il Trovatore’ Salvatora Cammarano i ‘Trubadurze’ Jana Chęcińskiego, „Ruch Literacki” 2014 (55/4-5), s. 409-425 https://rl.czasopisma.pan.pl/dlibra/publication/96276/edition/83024/content
  • Pierre Dalicourt i‘Sekret opóźniania starości’ (1668). Zarys lektury w kontekście translatio studii,  „Symbolae Philologorum Posnaniensium”, XXIV, 2014/1, s. 147-161 file:///C:/Users/Adrian/AppData/Local/Temp/90-52.pdf
  • Pour une analyse dramaturgique d’une traduction baroque de Racine (‚Andromacha’ de Stanislaw Morsztyn, 1690), „Kwartalnik neofilologiczny” 2013 (40/4), s. 471-491 https://rl.czasopisma.pan.pl/dlibra/publication/102652/edition/88666/content
  • Muzyka, teatralność, dramatyczność od Rossiniego do Wagnera,Zeszyty Centrum Badań im. Edyty Stein 2012 : „Fenomen muzyki”, s. 133-156
  • Le personnage dramatique dans l’approche poétique et pratique du texte dramatique au XVIIe siècle en France, „Studia Romanica Posnaniensia”, 2009 (36), s. 139-154
  • Postać teatralna w klasycystycznej poetyce francuskiej, „Literary and Language Studies of Warsaw”, 2013 (3), s. 47-61

Rozdziały w monografiach 

  • „Wazowie w literaturze francuskiej – wybrane teksty i problemy” w: Wazowie a literatura: przekroje i zbliżenia, red. Roman Krzywy, Paweł Tyszka, Arx Regia Wydawnictwo Zamku Królewskiego w Warszawie – Muzeum, Warszawa 2021, s. 167-191
  • „De la librairie à la traduction dramatique : le livre de théâtre français en Prusse royale et en Pologne (1680-1730)”, w: ‘A qui lira’: Littérature, livre et librairie en France au XVIIe siècle, Mathilde Bombart, Sylvain Cornick, Hedvige Keller-Rahbé, Michèle Rosellini, Narr Francke Attempto Verlag coll. Biblio 17” vol. 222, Tübingen 2020, s. 573-584
  • „Między psalmami a pornografią. Jean-Baptiste Rousseau i jego kantaty w sztuce translatorskiej polskiego oświecenia“ w: Kantata i oratorium w historii kultury polskiej, red. Elżbieta Nowicka, Alina Borkowska-Rychlewska, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2020, 73-95
  • „Tragedia i groza. Ludwik Osiński wobec późnooświeceniowych wzorców tragedii francuskiej“ w: Gotycyzm w literaturze i kulturze lat 1760-1830, red. Marcin Cieński, Paweł Pluta, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2020, s. 189-202
  • Fedra dla Antoniny Hoffmannowej. Adnotowany egzemplarz tragedii Jeana Racine’a z 1873 roku” w: Marginalia w książce dawnej i współczesnej, red. Bożena Mazurkowa, Wydawnictwo Naukowe UŚ, Katowice 2019, s. 305-330
  • „La traduction de Corneille dans la Pologne de 1809. Les problèmes du classicisme dans Cynna de Ludwik Osinski” w: Rendre accessible le théâtre étranger (XIXe-XXIe siècles), red. Marianne Bouchardon, Ariane Ferry, Pressses Universitaires du Septentrion, collection Arts du Spectacle – Théâtre, Villeneuve d’Ascq 2017, s. 299-314
  • Ut pictura translatio. Hipotypoza i opis w pracy Jana Chęcińskiego jako tłumacza włoskich librett” w: Libretto i przekład, red. Alina Borkowska-Rychlewska, Elżbieta Nowicka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2015, s. 260-277
  • Tragiczne wahanie. Casus struktury dramaturgicznej w „Halce” Moniuszki i Wolskiego” w: Operowy kontrapunkt. Libretto w Europie Środkowej i Wschodniej, red. Barbara Judkowiak, Katarzyna Lisiecka, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2014, 149-179
  • „La théorie du spectacle chez Hédelin d’Aubignac” w: Théâtre et imaginaire. Images scéniques et représentations mentales (XVe – XVIIe siècles), Veronique Lochert, Jean De Guardia, Editions Universitaires de Dijon, Dijon 2012, s. 35-49
  • Problemy refleksji nad spektaklem w klasycystycznej teorii teatru we Francji, „Language and Literary Studies of Warsaw”, 2014 (4), s. 13-24
  • „Retoryczna funkcja historycznego exemplum w operze włoskiej i francuskiej 1 poł. XIX wieku” w: Opera a historia, red. Ryszard Daniel Golianek, Piotr Urbański, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012, s. 346-360
  • Noc tysiączna druga Cypriana Kamila Norwida (1821-1883) i operowa poetyka unisono” w: Od opery do literatury i z powrotem. Studia nad estetyką teatru operowego, red. Ryszard Daniel Golianek, Piotr Urbański, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 439-458

Inne  

Przekłady

  • Francesco Maria Piave, La Traviata Giuseppe Verdiego [w: ] Verdi, Traviata (program operowy), Opera na Zamku, Szczecin, 2011: 44-63
  • Emanuel Darley, „Kiedyś szło lepiej” („C’était mieux avant”), [w:], Niczym w teatrze. Antologia nowych sztuk francuskich, t. II, Borowski M., Sugiera M., Wierzchowska-Woźniak A., Panga Pank, 2007: 165-209
  • Michel Vinaver, „Zajęcie poszukiwane” („La demande d`emploi”), [w:] Językowe światy. Antologia sztuk francuskich t. 1, Sugiera M., Wierzchowska-Woźniak A., Księgarnia Akademicka, 2005: 29-152

Sprawowane funkcje

  • Członek rady naukowej Instytutu Literatury i Nowych Mediów US (od 2021)